Według kościoła etiopskiego, kopia Arki Przymierza znajduje się w kościele Matki Bożej z Syjonu w Aksum, czyli w dawnej stolicy Cesarstwa Etiopskiego. Żyjący w X wieku p.n.e. król Etiopii Menelik I (według legendy syn króla Salomona i królowej Saaby) miał przewieźć Arkę z Izraela do Etiopii. Kończy się droga Jezusa do świętego Miasta, w którym wypełnią się Pisma (Łk 19,28-44). Stojący przed Piłatem Jezus wypowiada znamienne słowa: „Ja się na to narodziłem i na to przyszedłem na świat, aby dać świadectwo prawdzie” (J 18,37). W sposób szczególny to świadectwo prawdzie Jezus daje w Jerozolimie. Można by rzec, że On na to się narodził, by dać to świadectwo właśnie w świętym mieście, właśnie w Jerozolimie. Rzeczywiście słowa, które wypowiada Jezus przed Piłatem dobrze określają Jego zbawcze zamierzenie. Jezus rzeczywiście przyszedł na świat, aby dać świadectwo Prawdzie. On jest drogą prawdą i życiem (por. J 14,6). Ale On także przyszedł, by dać świadectwo tej prawdzie. W sposób szczególne świadectwo Jezusa miało dokonać się w Jerozolimie, w mieście dla wyznawców judaizmu szczególnym. W mieście, które dla Żydów było i wciąż jest miastem świętym. Skąd ta niezwykłość i świętość Jerozolimy? Tytułów do świętości Jerozolimy jest wiele. Rzecz jasna, iż najważniejszym jest fakt, iż właśnie w Jerozolimie znajdowała się świątynia – miejsce gdzie naród wybrany składał ofiary Bogu. Samo miasto usytuowane jest w sercu wzgórz Judei. Zbudowane na jednym z wapiennych wzniesień. Miasto, które od zawsze pełniło funkcję warownego osiedla otoczonego przez naturalne doliny i wzgórza. Centrum Jerozolimy, to oczywiście wzgórze ofiarne – miejsce, gdzie według niektórych Abraham miał złożyć w ofierze swojego syna Izaaka (zob. Rdz 22,1-18). Uznając wzgórze świątynne za górę Moria, okazuje się, iż właśnie na tym wzgórzu Bóg dał Abrahamowi niezwykłą obietnicę. Obietnicę – błogosławieństwo, które płynęło z uznania dla wierności, prawości i oddania Abrahama, który był gotów oddać wszystko Bogu – nawet swojego umiłowanego, jedynego Syna. Stąd też przysięga Boga, która miała rozbrzmieć na dzisiejszym jerozolimskim wzgórzu świątynnym – które Księga Rodzaju określa mianem góry Moria: Rzekł Bóg: „Przysięgam na siebie, wyrocznia Pana, że ponieważ uczyniłeś to, a nie oszczędziłeś syna twego jedynego, będę ci błogosławił i dam ci potomstwo tak liczne jak gwiazdy na niebie i jak ziarnka piasku na wybrzeżu morza; potomkowie twoi zdobędą warownie swych nieprzyjaciół. Wszystkie ludy ziemi będą sobie życzyć szczęścia takiego, jakie jest udziałem twego potomstwa, dlatego że usłuchałeś mego rozkazu” (Rdz 22,16-18) Wzgórze świątynne nade wszystko stało się miejscem na którym naród wybrany zbudował dom dla Boga[1]. Rzecz jasna, iż pierwszym miejscem świętym dla Izraela, które przygotował Mojżesz na polecenie Boga, które było znakiem obecności Boga Jahwe pośród swojego ludu, był tzw. Namiot Spotkania (Wj 26). Przy Namiocie Spotkania dokonywały się obrzędy religijne narodu wybranego. W nim spoczywały najważniejsze przedmioty przypominające pokoleniom izraelskim o wierności Boga i Jego Prawie. Warto pamiętać, iż w Namiocie Spotkania znajdowała się Arka Przymierza, czyli drewniana skrzynia obita złotą blachą, w której znajdowały się tablice dziesięciu przykazań (Wj 25,10-22); ołtarz kadzenia, na którym codziennie spalano wonne żywice ku czci Jahwe; był tam także złoty siedmioramienny świecznik (menora), którego lampy nieustannie miały się palić na cześć Pana; ołtarz chlebów pokładnych, gdzie dwanaście placków chlebowych spoczywało przed Bogiem na znak wiernej obecności i modlitwy ludu, a także cudownie zakwitła laska Aarona (Lb 17,23-26) i naczynie z manną (Wj 16,33n.), jako świadectwo Bożej opieki nad ludem podczas jego pobytu na pustyni. Pismo Święte wspomina także, że w przybytku należało przechowywać Księgę Prawa, spisaną przez Mojżesza, by pełniła dla Izraelitów rolę wzorca postępowania zgodnego z Bożą wolą (Pwt 31,26). Namiot Spotkania towarzyszył narodowi wybranemu przez cały czas pobytu na pustyni i przez kolejne kilkaset lat w Kanaanie, zanim zorganizowany w system klanowego zarządu Izrael nie przekształcił się w monarchię. W okresie sędziów przechowywano go w Szilo (Joz 18,1; 19,51) i być może w innych lokalnych sanktuariach pokoleń izraelskich. Król Dawid, chcąc umocnić pozycję swojej nowej stolicy (2 Sm 7), postanowił przenieść go wraz z Arką Przymierza do Jerozolimy i tam zbudować świątynię. Jego plany zrealizował jednak dopiero jego syn, Salomon ok. 967 roku przed Chr. (por. 1 Krl 8,4) i od tego wydarzenia Biblia wspomina już tylko o świątyni jerozolimskiej. Jak wyglądała ta świątynia Salomonowa? Świątynia wybudowana w początkach monarchii Izraelskiej stosunkowo krótko cieszyła się rangą najważniejszego sanktuarium wszystkich pokoleń. Po śmierci bowiem Salomona dokonał się podział królestwa na Judę i Izrael. Wtedy na północy odnowiono ośrodki kultowe w Dan i Betel (1 Krl 12,26-33), by odseparować ludność północy od wpływów z południa. Król Jeroboam chciał w ten sposób zapewnić sobie władzę w Izraelu. Świątynia Jerozolimska nie była zbyt okazałą budowlą, zwłaszcza w porównaniu do wielkich ośrodków kultu w Mezopotamii. Świadectwa biblijne podają, że budowa pałacu królewskiego Salomona zajęła trzynaście lat, podczas gdy budowa świątyni tylko trzy lata (1 Krl 7,1). Sercem świątyni salomonowej był przybytek, czyli świątynia właściwa, która składała się z trzech pomieszczeń: przedsionka (hebr. ulam), Miejsca Świętego (hebr. hekal) oraz Świętego Świętych, czyli Miejsca Najświętszego (hebr. debir). Księgi Królów zawierają przekazy, że w pomieszczeniach przybytku przechowywano przedmioty kojarzone wcześniej z Namiotem Spotkania (1 Krl 6,19-28; 7,49). Na dziedzińcu przed przybytkiem pojawiły się także sprzęty wykonane na wzór tych, które znajdowały się w świątyni króla Tyru (1 Krl 7,13-39). Badacze starożytności nie potrafią wyjaśnić znaczenia wszystkich nazw i przeznaczenia budynków znajdujących się najbliższym otoczeniu świątyni, np. „dom lasu libańskiego (1 Krl 7,2); pałac księżniczki egipskiej (1 Krl 9,24). Świątynia jerozolimska w epoce monarchii pełniła szereg bardzo ważnych funkcji, które nie ograniczały się tylko do wymiaru religijnego. Będąc niewątpliwym osiągnięciem kultury materialnej narodu wybranego stała się także przedmiotem dumy i swego rodzaju znakiem tożsamości narodowej. Świątynia ta została jednak zburzona Świątynia Salomona została zburzona przez Babilończyków. Odbudowa rozpoczęła się po około pięćdziesięciu latach, po powrocie Żydów z przesiedlenia. Początkowy okres dominacji perskiej był pełen burzliwych wydarzeń i nie jest do końca jasne, kiedy sanktuarium zostało ostatecznie odbudowane. W pierwszej kolejności na swoim dawnym miejscu stanął ołtarz, wokół którego zaczęto organizować odnowiony kult. Dwadzieścia lat po powrocie Izraelitów z niewoli babilońskiej świątynia funkcjonuje już normalnie. Ubóstwo oraz brak stabilnej sytuacji politycznej sprawiły, że sanktuarium odbudowanemu przez Żydów, którzy wrócili z Babilonu, daleko było do świetności świątyni Salomona. Prorocy powygnaniowi zapowiadają jednak, że chwała odnowionej świątyni nie będzie polegać na pięknie zewnętrznym, lecz na pełnych chwały wydarzeniach, które w niej się dokonają (Ag 2,3-9). Dane historyczne na temat budowli wzniesionej przez Żydów bezpośrednio po powrocie z przesie­dlenia babilońskiego, czyli tzw. świątyni Zorobabela, są niewielkie. Powodem takiego stanu rzeczy jest ogromny projekt architektoniczny podjęty przez budowniczych Heroda Wielkiego ok. 35 r. przed Chr. Nie będąc Żydem lecz Idumejczykiem, Herod starał się przypodobać ludności żydowskiej przez wybudowanie wspaniałej świątyni. Postanowił on wybudować wielki kompleks kultowy, w którym miał być godnie czczony Bóg Izraela. Świadectwa historyczne na temat świątyni herodiańskiej są bogate. Spośród znanych dziś tekstów źródłowych za najbardziej wiarogodne uznaje się opisy Józefa Flawiusza. Dzięki niemu łatwiej jest ustalić przeznaczenie poszczególnych części sanktuarium. Żydowski historyk opisuje szczegółowo nie tylko historię budowy świątyni[2], ale i jej ostateczny koniec, który miał miejsce wraz ze zdobyciem miasta przez Rzymian w 70 r. po Chr. Wojska Tytusa wtargnęły wówczas do miasta, a jeden z żołnierzy w szale wojennym wrzucił płonącą pochodnię do przybytku. Płomienie i żądza łupu dokonały reszty zniszczenia[3]. Ostatniego upokorzenia świątynia doznała po powstaniu Bar Kochby (135 r. po Chr.), kiedy to cesarz Hadrian nie tylko zupełnie przebudował miasto zmieniając nawet jego nazwę na Aelia Capitolina, ale również na miejscu dawnej świątyni wybudował świątynię poświęconą Jupiterowi (Zeusowi) Kapitolińskiemu. Jednak w czasach Jezusa świątynia przeżywała okres świetności. Rzeczywiście, zbliżający się do Jerozolimy Jezus wkraczał w progi niezwykle pięknej świątyni. Pamiętać jednak należy, iż określenie świątynia w odniesieniu do sanktuarium w Jerozolimie nie jest do końca jednoznaczne. Używając bowiem określenia „świątynia” można mieć na myśli cały potężny kompleks świątynny. Tymczasem świątynia właściwa, to teren gdzie mogli wchodzić jedynie Żydzi. Niektóry także mówiąc „świątynia”, myślą jedynie o centralnym budynku sanktuarium, który najczęściej określano mianem przybytku. Spróbujmy sobie opisać całą świątynię jerozolimską z czasów Jezusa. Centralną częścią był Przybytek Budowę przybytku rozpoczęto w 20 r. przed Chr. Dzieło to, w zamyśle Heroda Wielkiego, nie miało polegać na zburzeniu, ale na przebudowie. Budynek świątynny został wykonany według przepisów tradycji żydowskiej zarówno co do jego wymiarów jak i sposobu wykonania. Zgodnie z przekazem Józefa Flawiusza[4] jego długość wynosiła 100 łokci (ok. 51 m), wysokość zaś 120 łokci (ok. 61,5 m). Część centralna wznosiła się znacznie wyżej niż boki budowli. Całość zbudowana była z wapiennych głazów. Dla zachowania rytualnej czystości sanktuarium do robót budowlanych w przybytku zostali przyuczeni sami kapłani. Na zewnątrz budowlę ozdobiono złotymi dekoracjami, przedstawiającymi winorośl. Wejście do budynku zasłaniały barwne zasłony z wymalowanymi ornamentami kwiatowymi i wyszytymi kolumnami. Całość budowy trwała prawie 50 lat. Prace dekoracyjne, zgodnie z przekazem Józefa Flawiusza, trwały jeszcze na krótko przed powstaniem żydowskim w 70 r. po Chr.[5] We wnętrzu przybytku zachowano trójpodział z pierwszej świątyni Salomona. Głównym pomieszczeniem codziennego kultu było Miejsce Święte, gdzie spalano kadzidło, wykładano chleby pokładne i zapalano lampy menory. W powszechnym przekonaniu historyków Święte Świętych, czyli Miejsce Najświętsze nie kryło już w sobie żadnych przedmiotów kultu i było po prostu puste (Arka Przymierza bowiem zaginęła). Raz do roku, w Wielki Dzień Pojednania (jom ha kippur) wchodził tam arcykapłan z krwią ofiary i skrapiał je uroczyście w geście łączności ludu z Bogiem Izraela. Dalszą częścią był dziedziniec kapłanów Bezpośrednio do przybytku przylegał obszerny plac zwany dziedzińcem kapłanów – teren, gdzie przebywać mogli tylko kapłani i lewici. Znajdował się tam ołtarz całopaleń, na którym ofiarowywano zwierzęta według przepisów Prawa. Skała okryta dziś Meczetem Skały jest powszechnie identyfikowana przez uczonych z dawnym ołtarzem całopalnym świątyni Heroda. Dziedziniec zaopatrzony był w kadź z brązu, system wodny zbudowany pod platformą świątyni oraz zapasy drewna. Większe zasoby drewna znajdowały się w magazynach na Dziedzińcu Niewiast. Bardziej zewnętrzną częścią był dziedziniec Izraela i dziedziniec Niewiast Dziedziniec Izraela był w zasadzie wąskim pasem placu należącym do Dziedzińca Kapłanów, a oddzielonym od niego jedynie niewielką balustradą. Prawo wejścia na jego teren przysługiwało izraelitom którzy chcieli złożyć ofiarę. Niewiasty musiały pozostać na dziedzińcu oddzielonym od Dziedzińca Izraela murem, w której centralnie umieszczona była Brama Nikanora. Jej nazwa pochodziła od imienia żydowskiego donatora z aleksandryjskiej diaspory, który podarował świątyni ozdobne drzwi z brązu. W czterech narożnikach Dziedzińca Niewiast usytuowano cztery okazałe budowle. Dwie z nich od strony północnej przeznaczone były na magazyny drewna i oliwy. W południowej części dziedzińca znajdowały się pomieszczenia przeznaczone do oczyszczeń trędowatych oraz miejsce gdzie składano ślub nazireatu. Dziedziniec Niewiast oddzielony był od reszty kompleksu sakralnego specjalnym murem, w którym znajdowały się po trzy przejścia od północy i południa. Najbardziej okazałe wejście od wschodu nazywano Bramą Piękną. Wszystkie wejścia zaopatrzone były w trójjęzyczne tablice informujące wchodzącego, że tylko prawowierni Izraelici mogą bez obaw wchodzić na teren właściwej świątyni. Wszystkim nie będącym Żydami za przekroczenie progu tych bram groziła kara śmierci. Rzymianie jako władcy terenów Palestyny rezerwowali sobie „prawo miecza”, czyli prawo do wydawania wyroków śmierci. Ze względu na charakter świętego miejsca zgodzili się jednak na to, by w tym wypadku można było karać śmiercią bez rzymskiego sądu. Ostatnią wreszcie częścią świątyni był dziedziniec Pogan Herod Wielki pragnął stworzyć świątynię nawiązującą swą wielkością do wspaniałych budowli sakralnych okresu hellenistycznego, które znał z podróży do Rzymu. Architekci Heroda przygotowali projekt, w którym przybytek stanowił centralną, najbardziej okazałą część budowli. Wokół zaś przybytku oraz dziedzińców wzmiankowanych wcześniej znajdował się dziedziniec Pogan – potężny plac otoczony z czterech stron okazałą kolumnadą z krużgankami, w których pielgrzymi i stali bywalcy mogli znaleźć schronienie. Dziedziniec miał kształt czworoboku o powierzchni ok. 144,000 m2. Była to największa tego typu konstrukcja w ówczesnym świecie. Mury wokół świątyni wznosiły się na wysokość ok. 25 m, a w niektórych miejscach osiągały nawet wysokość przekraczającą 40 m. Głazy użyte do ich budowy miały długość kilkunastu metrów i wagę ponad 100 ton. Na północy dziedzińca pogan znajdowała się Sadzawka Izraela oraz twierdza Antonia – warownia wzniesiona przez Heroda ku czci Marka Antoniusza. Z twierdzy tej Rzymianie mogli kontrolować teren świątyni. Południowy kraniec dziedzińca był najbardziej okazałą konstrukcją, gdzie część świątynnej platformy została sztucznie przedłużona i podniesiona na potężnych kolumnach. Dzięki temu pielgrzymi wchodzący na teren świątyni od południa mogli dostać się na dziedziniec pogan podziemnymi schodami wychodząc wprost na przeciw południowej ściany przybytku. Nad podziemną strukturą zbudowano nie tylko portyk z kolumnadą podobny do pozostałych murów dziedzińca, ale wzniesiono jeszcze dodatkowy, drugi poziom kolumn, całość zwieńczając szeregiem okien i dachem. Wspaniała budowla nosiła nazwę Portyku Królewskiego. Granicę zachodnią placu Świątynnego stanowiła Dolina Serników, nad którą przerzucono rodzaj wiaduktu łączącego świątynię z górnym miastem zamieszkałym przez bogatszą ludność[6]. Ten fragment muru herodiańskiej świątyni zachował się najlepiej i do dzisiaj można podziwiać rozmiar głazów wykorzystanych do jego przygotowania (tzw. dziś ściana płaczu). Portyk wschodni nazywany był Portykiem Salomona. Tam najchętniej przebywał Jezus ze swoimi uczniami (J 10,23) i tam także gromadzili się po Zmartwychwstaniu pierwsi chrześcijanie (Dz 5,12). Stamtąd także, przechodząc przez Bramę Suzy, najbliżej było do Góry Oliwnej i Betanii, gdzie Jezus chętnie się zatrzymywał (Mt 21,17; 26,6; Mk 11,1. 11n.; 14,3; Łk 19,29; J 11,1n.). Na dziedzińcu pogan znajdowali się handlarze zwierzętami ofiarnymi i bankierzy, którzy wymieniali monety z obiegu codziennego na tzw. szekla świątynnego. Stąd w bezpośredniej bliskości przybytku atmosfera bardziej przypominała targowisko niż miejsce modlitwy. Ale Jerozolima to nie tylko świątynia jerozolimska? Dla nas dziś oczywiście nie tylko. Idąc na północ od świątyni znajdowały się dwie duże sadzawki. Pierwsza, bliżej muru świątynnego, położona była wycięta w skale Sadzawka Izraela, w której poziom wody regulowały specjalne tamy. Dziś sadzawka ta została całkowicie zasypana. Druga – sadzawka Betesda zwana też Sadzawką Owczą swoją nazwę zawdzięczała najprawdopodobniej stadom owiec, które od strony północnej spędzano do miasta, aby je tam sprzedać jako zwierzęta ofiarne. Był to zbiornik w kształcie nieregularnego czworoboku (ok. 60 x 120 m) otoczony czterema krużgankami. Wyjątkowość Sadzawki Owczej polegała na tym, że składała się ona z dwóch basenów oddzielonych od siebie piątym krużgankiem biegnącym przez jej środek. Niezwykłą budowlą w czasach Jezusa była także twierdza Antonia. Wybudował ją Herod Wielki na miejscu dawnej fortyfikacji Hasmoneuszy zwanej Baris. Nazwa Antonia została nadana dla uczczenia wodza rzymskiego Marka Antoniusza[7]. Józef Flawiusz wspomina, że Antonia posiadała łaźnie, dziedzińce i pomieszczenia mieszkalne dla znacznej liczby żołnierzy[8]. Ważnym miejsce w Jerozolimie była także Kalwaria – znajdujące się poza murami miasta jerozolimskie miejsce kaźni. Znajdowało się ono na niewielkim kilkumetrowym pagórku w bezpośredniej bliskości Bramy Jaffy (por. Hbr 12,12), stąd też spieszący do miasta i z niego wychodzący mogli obserwować skazańców (por. J 19,20). Wcześniej w miejscu tym znajdował się kamieniołom, z którego z czasem zaprzestano wydobywać materiał budowlany i przerobiono go na miejsce pochówku (por. J 19,41; 20,15). Z uwagi na kształt wzniesienia i jego całkowicie opustoszały, nie porośnięty roślinnością charakter nazywano je Golgota, czyli Miejsce Czaszki (od hebr. gulgulot – J 19,17-18; Mk 15,22; Mt 27,33; Łk 23,33). Z czasem, w wyniku szybkiego rozwoju miasta, król Herod Agryppa I nakazał obwarować teren na północ i zachód od dotychczasowych murów Jerozolimy. W ten sposób ok. 44 r. po Chr. Kalwaria znalazła się wewnątrz murów miasta. Szczególnym w czasach Jezusa był także pałac Hasmoneuszy. Wydaje się, iż znajdował się on we wschodniej części Jerozolimy, niedaleko od Doliny Serników i samej świątyni. Zamieszkiwali w nim przedstawiciele dynastii Herodiadów (por. Łk 23,6-12). Jego najbardziej charakterystyczną cechą był potężny taras umieszczony między dwoma wieżami pałacowego frontonu skierowanego ku świątyni. Stąd przy specjalnych okazjach mieli przemawiać władcy Jerozolimy do zgromadzonego przed pałacem tłumu. Józef Flawiusz zapisał, że król Agryppa I (40-44 po Chr.) lubił obserwować czynności liturgiczne w świątyni z pałacu Hasmoneuszy. Oburzeni tym obywatele miasta zbudowali wewnątrz świątyni specjalny mur, by uniemożliwić królowi podglądanie[9]. Niezwykłą w Jerozolimie był także znajdujący się w górnej części miasta pałac Heroda. Zaopatrzony był on we własne mury i wieże obronne i urządzony z wyjątkowym przepychem, z wykorzystaniem, marmuru, złota i drogocennych sprzętów. Pałac składał się z niezliczonej liczby pomieszczeń, perystylów, czyli dziedzińców otoczonych kolumnadą, oraz ogrodów i fontann. Chcąc wzmocnić obronność pałacu Herod Wielki wybudował na północ od niego rodzaj twierdzy z trzema potężnymi wieżami. Każda z nich nosiła imię drogiej Herodowi osoby i każda miała inne prze­znaczenie. Największa z nich, nazwana Fazael dla upamiętnienia brata Heroda, miała 45 m wysokości i w swojej dolnej części była dookoła oblankowana. W jej górnej części urządzony był pałac, całość zwieńczona była wieżyczkami. Wieża średnia, nazwana Hippikus z myślą o królewskim przyjacielu, miała 40 m wysokości i prócz swojego obronnego przeznaczenia pełniła również funkcję zbiornika wody. Najmniejsza, ale jednocześnie najpiękniejsza wieża nazywała się Mariamne (27 m wysokości) ku czci ukochanej żony króla. Herod oskarżył ją wprawdzie o zdradę i kazał zamordować, ale historycy twierdzą, że była jedyną osobą, którą naprawdę kochał. Jak podaje żydowski historyk, król zadbał, by swoim wystrojem i luksusowymi sprzętami przewyższyła dwie pozostałe wieże. Z twierdzy przy pałacu Heroda pozostały do dziś tylko fundamenty jednej z wież, najprawdopodobniej tej największej, wzniesionej ku czci Fazaela. Jerozolima to także liczne rzymskie budowle. Herod Wielki bowiem był człowiekiem zakochanym w kulturze i architekturze Grecji i Rzymu. Stąd też starał się, by miasto jak najbardziej przypominało najsłynniejsze metropolie cesarstwa rzymskiego. Herod wybudował między innymi amfiteatr, czy hipodrom na którym regularnie odbywały się wyścigi konne. Jerozolima to także niezwykły kanał Ezechiasza, sadzawka Siloe, źródło Gihon, piękne bramy, dostojne mury i przybywający zewsząd pielgrzymi. Ale w czasach Jezusa tak naprawdę sercem Jerozolimy była świątynia. Dla Izraelitów był to prawdziwy dom Boży. Świątynia Jerozolimska była prawdziwym miejscem dorocznych pielgrzymek, miejscem prawdziwej modlitwy. I do tej niezwykłej Jerozolimy, Jerozolimy, która do dziś budzi podziw u wielu ludzie, zdążał Jezus. Jak powiedzieliśmy, Jezus idzie do Jerozolimy, by dać świadectwo prawdziwe. W rozważaniach wcześniejszych podzieliliśmy całą trzecią Ewangelię na trzy główne części. Po wprowadzeniu – swoistym prologu, za które należy uważać pierwsze dwa rozdziały, relacjonujące wydarzenia łączące się z narodzeniem Jezusa i Jana Chrzciciela, następuje pierwsza część – wydarzenia w Galilei (Łk 3,1-9,50). Po przemienieniu na górze Tabor (Łk 9,28-36), po zapowiedzi męki (Łk 9,43-45), po sporach, które powstały między uczniami (ŁK 9,46-50), „gdy dopełniły się dni Jego wzięcia z tego świata, postanowił udać się do Jeruzalem” (Łk 9,51). Tę drogę Łukasz opisuje przez dziesięć rozdziałów. Jezu jest w drodze. W tej drodze Jezus udziela pouczeń, uczy modlitwy, zapowiada koniec czasów. Po tej części następuje ostatni – trzeci etap – wydarzenia w Jerozolimie. Wydarzenia te niejako rozpoczynają się tryumfalnym wjazdem Jezusa do Świętego Miasta (Łk 19,28). Czy cała historia opisująca tryumfalny wjazd Jezusa do Jerozolimy jest przekazem historycznym i prawdziwym, czy też jest to opis mądrościowy, którego zadaniem jest pouczenie czytelnika o ważnych prawdach? Warto zwrócić przede wszystkim uwagę, iż po opowieści o Zacheuszu i przypowieści o minach, które pochodziły z materiału własnego ewangelisty, św. Łukasz ponownie powraca do tekstu Marka (Mk 11,1-10), który poddaje jednak wielu modyfikacjom[10]. Dokonuje poprawy stylu, opuszcza zbędne szczegóły opisu, zawarte w Ewangelii Marka, dodaje własne wprowadzenie (Łk 19,28). Wszystkie zmiany i dodatki spowodowane są tym, że opis Łukasza ma inne przesłanie teologiczne niż tekst w Ewangelii Marka. Znamiennym jest, iż uroczysty wjazd Jezusa do Jerozolimy na osiołku został przekazany przez wszystkich czterech ewangelistów. Z pewnością zatem należy uznać go za fakt historyczny. Trudno jednak powiedzieć, jaką wartość historyczną mają zawarte w nim konkretne szczegóły, a zwłaszcza te, które w każdej Ewangelii są różne. Niewątpliwie tradycja Kościoła pierwotnego oparła opis tego triumfalnego pochodu na wspomnieniach naocznych świadków jak również na refleksji teologicznej nad prorockimi tekstami Rdz 49,11 i Za 9,9. Ewangelie synoptyczne podkreślają także dwa elementy nadprzyrodzone: szczegółową przepowiednię przyszłych faktów podaną przez Jezusa (przytacza On dokładnie nawet słowa, które wypowiedzą właściciele osiołka) oraz użycie zwierzęcia, na którym jeszcze nikt nie jeździł. Owo użycie osiołka przez Jezusa, chociaż jest aluzją do Za 9,9, jest czynem niezwykłym i nieoczekiwanym w całej działalności mistrza z Nazaretu, gdyż Jezus zawsze chodził pieszo. Zatem trudno w tym przekazie widzieć inwencję Kościoła pierwotnego. Należy go raczej uznać za symboliczny czyn prorocki, towarzyszący nauczaniu wielu proroków Starego Testamentu. Za jego pomocą – zgodnie z zapowiedzią Zachariasza – Jezus ukazuje swoją godność królewską, a równocześnie pragnie uświadomić towarzyszącym Mu rzeszom, że Jego zamierzenia nie mają nic wspólnego z królestwem politycznym. Cały opis wjazdu do Jerozolimy rozpoczyna się od opisu posłania dwóch uczniów. Św. Łukasz zapisze: „Gdy przyszedł w pobliże Betfage i Betanii, do góry zwanej Oliwną, wysłał dwóch spośród uczniów, mówiąc: «Idźcie do wsi, która jest naprzeciwko, a wchodząc do niej, znajdziecie oślę uwiązane, którego jeszcze nikt nie dosiadł. Odwiążcie je i przyprowadźcie tutaj! A gdyby was kto pytał: „Dlaczego odwiązujecie?”, tak powiecie: „Pan go potrzebuje”». Wysłani poszli i znaleźli wszystko tak, jak im powiedział.” (Łk 19,29-32). Po krótkim postoju w Jerychu Jezus wyrusza, by pokonać ostatni etap drogi do Jeruzalem, która wychodząc z głębokiej depresji, w której leży Jerycho – 250 m poniżej poziomu morza, nieustannie wspina się ku górze. Jezus udaje się do Jerozolimy, aby tam doprowadzić do końca dzieło zbawcze[11]. Przez Pustynię Judzką, wyschnięte potoki wadi, Jezus dochodzi do podnóża Góry Oliwnej, na wysokość ok. 700 m nad poziomem morza. Dociera do Betanii i Betfage. To już prawie u bram Jerozolimy. Jeszcze tylko droga na Górę Oliwną – wysokie wzniesienie, przewyższające o 70 m najwyższe wzgórza świątynne, porośnięte drzewami oliwkowymi. Według niektórych rabinów gałązka oliwna, którą gołębica przyniosła Noemu (Rdz 8,11), pochodziła właśnie z tej góry, która uniknęła potopu (GenR 3,6). Pasmo Góry Oliwnej oddziela i ochrania Jerozolimę od wschodu. Z Góry Oliwnej schodzi się do Doliny Cedron, stąd zaś już do bram miasta. U podnóża Góry Oliwnej Jezus wydaje dwom swoim uczniom niezwykłe polecenie: by poszli do wsi, którą właśnie widzieli przed sobą, do Betanii, i stamtąd przyprowadzili Mu osiołka, na którym jeszcze nikt nie siedział. Jezus, który do tej pory wszędzie chodził pieszo, teraz ma zamiar użyć zwierzęcia jako znaku prorockiego. Można w nim zauważyć aluzję do dwóch tekstów ze Starego Testamentu. Jednym z nich jest Rdz 49,11, gdzie w ramach testamentu skierowanego do dwunastu synów Jakub wypowiada do Judy takie słowa: „Swojego osła przywiąże do winnego krzewu, do winnej latorośli źrebię oślicy”. Drugim zaś tekstem jest proroctwo Za 9,9, gdzie w wersji Septuaginty znajdują się słowa: „Wesel się bardzo, córko Syjonu, wołaj córko Jeruzalem. Oto twój król przybywa do ciebie, sprawiedliwy, zwycięski i pokorny, siedząc na ośle, na nowym osiołku”. Jezus w swym poleceniu skierowanym do uczniów nawiązuje do greckiej wersji tego proroctwa, w którym jest mowa o osiołku, na którym jeszcze nikt nie siedział (Łk 19,30). Warto pamiętać, iż jedynie takie zwierzę, które nie było skażone jazdą żadnego człowieka, mogło złożone w ofierze Panu lub użyte do czynności kultycznych (Lb 19,2; Pwt 15,19; 21, 3; 1 Sm 6,7-8). Przez swój wybór Jezus pragnie dać uczniom do zrozumienia, że Jego wjazd do Jerozolimy na nieskażonym osiołku ma przede wszystkim charakter religijny, choć – zgodnie z Za 9,9 – wskazuje również na królewską godność Mistrza z Nazaretu. Wydając uczniom bardzo szczegółowe polecenia, Jezus ujawnia znajomość przyszłych wydarzeń. Wie, w jaki sposób właściciele osiołka zareagują na widok dwóch obcych mężczyzn zabierających ich zwierzę. Uprzedza uczniów o tym fakcie i poucza, jak mają odpowiedzieć, aby skutecznie wypełnić Jego polecenie. Wjazd Jezusa do Jerozolimy ma rzeczywiście wydźwięk królewski. Wiwatujące tłumy ścielące przed Nim swoje płaszcze. Uczniowie przyprowadzają osiołka do Jezusa i odnoszą się do swego Mistrza jak do króla w czasie ceremonii koronacji. Opisane przez ewangelistę czynności: narzucenie na osiołka płaszczy, posadzenie Jezusa, rozkładanie płaszczy na drodze – przywodzą na pamięć uroczyste mianowanie Salomona na następcę Dawida (1 Krl 1,33) oraz koronację Jehu na króla Izraela (2 Krl 9,13). Jezus jednak wkracza do stolicy nie na bojowym rumaku, ale na pokornym osiołku. Pokazuje przez to, że nie jest Mesjaszem politycznym, że nie jest jednym z ówczesnych władców tego świata. Nie wjeżdża bowiem na dostojnym rumaku, na koniu, ale na osiołku, na zwierzęciu, którego używano do prac na roli, do przenoszenia ciężarów, jak również i do przemieszczania się. Osioł nie był symbolem braku mądrości ani oznaką ubóstwa. Posługiwali się nim i ubodzy, i bogaci. O ile jednak koń był zwierzęciem wojny, o tyle w ośle można widzieć symbol pokojowego charakteru króla. To, że Jezus, który przez całą swą działalność wszędzie chodził pieszo, u bram Jerozolimy wsiada na osiołka i wjeżdża na nim do miasta, wskazuje na wyjątkowy charakter tej chwili w Jego życiu. Zrozumieli to Jego uczniowie, gdy towarzyszyli swemu Mistrzowi, wykonując czynności naśladujące hołd składany wiele wieków wcześniej królom wstępującym na tron. Czy Jezusowi towarzyszą tylko najbliżsi uczniowie? Triumfalny pochód zaczyna się u stóp Góry Oliwnej, w odległości około 2-3 km od Jerozolimy. Spośród wszystkich ewangelistów tylko Łukasz pisze, że orszak ten tworzyła wielka rzesza uczniów. Zapewne jednak nie chodzi tu o uczniów w ścisłym sensie tego słowa znaczeniu, ale o tych, którzy aż do dotąd towarzyszyli Jezusowi i słuchali Jego nauki. Łukasz podkreśla ten fakt, by pokazać, że Mistrz z Nazaretu wkracza do Jerozolimy z dużą liczbą zwolenników. Nie jest to orszak przypadkowych gapiów lub nieznajomych pielgrzymów, którzy po raz pierwszy zetknęli się z osobą Jezusa. Wiwatujący tłum tworzą przyjaciele, którzy wcześniej towarzyszyli Chrystusowi w czasie pielgrzymki do Jerozolimy i znali Jego naukę. Z radością prowadzą Pana do Świętego Miasta. Czynią to wiedząc, że w końcu dotarli do celu długiej podróży. Głośno sławią Boga za wszystkie cuda, które widzieli. Wraz z wejściem Jezusa do Jerozolimy definitywnie kończy się czas cudotwórczej działalności Pana. Inaczej niż w Ewangelii Jana, Jezus na terenie Miasta Świętego nie dokona żadnych uzdrowień i nikt też nie będzie Go o to prosił. Uczniowie mogą niejako podsumować wszystkie czyny swego Mistrza i wysławiają Boga za wszelkie dobro, jakie z nich spłynęło na ludzi. Jezus wkracza do Jerozolimy jako prawdziwy król. Jezus wkracza do Jerozolimy jako obiecany przez Boga król czasów ostatecznych, stąd też w czasie triumfalnego pochodu uczniowie oddają Mu cześć i naśladują gesty z ceremonii koronacji (Łk 19,35-36). Dla Łukasza jednak wkraczający do Jerozolimy Jezus jest nie tylko królem Izraela, ale Panem wszystkich ludzi. Przychodzi On w imię samego Boga, a zatem jako Jego wysłannik i przedstawiciel na ziemi, aby zaprowadzić pokój w niebie i chwalę na wysokościach. Słowa te, występujące tylko w wersji Łukaszowej, są bardzo podobne do słów z hymnu, wyśpiewanego przez aniołów w noc narodzenia się Zbawiciela. Kiedy jednak aniołowie śpiewają, że narodzenie Zbawiciela przyniesie upragniony pokój na ziemi, uczniowie Jezusa opiewają pokój w niebie. Jezus przybywa jako oczekiwany Książę Pokoju (zob. Iz 9,5). Za sprawą Jezusa pokój ma ogarnąć całą ziemię. Jego męka, śmierć i zmartwychwstanie przyczynią się do nastania prawdziwego pokoju. Będzie on obejmował niebo i ziemię, a więc cały świat stworzony przez Boga. Jednakże na pełne jego owoce trzeba będzie zapewne czekać aż do dnia powtórnego przyjścia Chrystusa. Dla faryzeuszów jednak postawa uczniów Mistrza z Nazaretu jest karygodna. Z radosnym śpiewem uczniów Jezusa jaskrawo kontrastuje postawa faryzeuszów. W Ewangelii Łukasza jest to ostatni epizod, w którym występują członkowie tego stronnictwa. W następnych perykopach przeciwnikami Jezusa będą już przedstawiciele innych ugrupowań. Jezus potępia ich postawę. Nawiązuje do Księgi Habakuka „zawoła kamień ze ściany” (zob. Ha 2,11)[12]. W proroctwie Habakuka wołanie kamieni jest obrazem literackim, wyrażającym krzywdę niewinnych, którzy są bezsilni, ale powinni być pomszczeni. W tym świetle również w słowach Jezusa: jeśli oni umilkną, kamienie będą wołać można dostrzec obronę postawy uczniów przeciwko protestom faryzeuszów. Gdyby bowiem oni zostali uciszeni, wówczas martwe kamienie zaczęłyby wołać w zamian za nich i świadczyć o Chrystusie. Jezus tym samym oświadcza, że nie ma już potrzeby otaczać tajemnicą Jego posłannictwa mesjańskiego i godności królewskiej. Wprost przeciwnie, wydarzenia, które niebawem dokonają się w Jerozolimie – Jego męka, śmierć i zmartwychwstanie – jednoznacznie wskazują, iż Jezus jest Zbawicielem. Kamienie, które będą wołać, są gruzami stolicy zburzonej za to, że odwróciła się od swego Pana. Nadejdzie czas, że uczniowie zostaną zmuszeni do milczenia, wówczas ruiny Miasta Świętego będą świadczyły, że jego mieszkańcy niesłusznie odrzucili swego Zbawcę i Mesjasza. U bram jednak Jerozolimy Jezus płacze. Rzeczywiście przybliżający się do Jerozolimy Mistrz z Nazaretu zaczyna płakać. W Ewangeliach synoptycznych jest to jedyne miejsce, w którym jest mowa o płaczu Jezusa. W Ewangelii wg św. Jana Jezus płacze jeszcze nad grobem Łazarza (J 11,35). Jednak między tymi dwoma tekstami jest istotna różnica. W Ewangelii wg św. Jana został bowiem użyty inny czasownik (gr. dakryo), który dosłownie oznacza ronić łzy, czyli płakać w milczeniu (zob. J 11, 35). Natomiast w Łk 19,41 występuje grecki czasownik klaio, który oznacza głośne opłakiwanie kogoś lub czegoś, łkanie z głośnym zawodzeniem, lamentowaniem z jakiegoś ważnego powodu. Płacz Jezusa jest nade wszystko znakiem prorockim (zob. 2 Krl 8,11-13; Jr 14,17). Chrystus jak prorok pragnie wstrząsnąć słuchaczami i ukazać dotkliwe konsekwencje postawy mieszkańców Miasta Świętego wobec Boga i Jego Pomazańca. Jezus bowiem przynosi pokój, który zostaje przez naród wybrany odrzucony. Stąd też Jego zapowiedź „powalą na ziemię ciebie i twoje dzieci z tobą, a nie zostawią w tobie kamienia na kamieniu za to, żeś nie rozpoznało czasu twojego nawiedzenia” (Łk 19,44). Lament Jezusa nad Jeruzalem zaczyna się życzeniem, w którym jest mowa o poznaniu tego, co prowadzi do pokoju. Pokój bowiem zapewnia bezpieczny rozwój, jest podstawą szczęścia, a nawet życia całego narodu i każdego człowieka. Stąd też prorok Izajasz, opisując czasy mesjańskie, ukazuje Bożego Pomazańca jako Księcia Pokoju (Iz 9,5). Dla tych zaś, którzy odwracają się od Boga i wyrządzają innym krzywdę, najbardziej dotkliwą karą będzie wojna (zob. Mi 3,5). Jezus staje u bram Jerozolimy podobnie jak prorok Jeremiasz i zapowiada miastu katastrofę. Jezus płacze nad zaślepieniem mieszkańców Świętego Miasta. Naród wybrany nie rozpoznał w Jezusie Mesjasza i już niedługo skażą Go na śmierć. Odrzucając zaś Jezusa, sprzeniewierzają się Bogu i odrzucają ofiarowany przez Niego dar pokoju. Jezus płacze, gdyż wie, iż życzenie pokoju, skierowane do Miasta Świętego, zostanie odrzucone. Bóg nawiedził swój lud w osobie Jezusa Chrystusa (Łk 1,68. 78; 7,16). Jego przyjście na świat, cała Jego działalność publiczna, to czas łaski i zbawienia. Jezus nie przyszedł po to, by głosić sąd nad Izraelem i karę za jego niewierności i grzechy, ale by ukazać drogę do zbawienia i dać pokój. Niestety został On odrzucony. Odrzucono głoszone przez Chrystusa orędzie, w Jerozolimie zaś skazano Go na śmierć. Taka postawa ściągnie na Jerozolimę tragiczne konsekwencje. Swoim wyborem naród wybrany staje się winny swego nieszczęścia. Jeśli nie slyszysz radia spróbuj inny strumień lub zewnętrzny player [1] Zob. szerzej: K. Mielcarek, Wprowadzenie do Pisma Świętego, w: Krąg Biblijny, z. 4, red. P. Łabuda, Tarnów 2007, s. 69-84; D. Bahat, Atlas biblijnej Jerozolimy, Warszawa 2005. [2] Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, 15,380-425. [3] Józef Flawiusz, Wojna żydowska 6,265. [4] Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela, 15,392 n. [5] Tamże, 20,219. [6] Po tej architektonicznej konstrukcji zachował się do dzisiaj tzw. łuk Wilsona, stanowiący początek pierwszej arkady wiaduktu. [7] Zob. Tacyt, Historia J. Flawiusz, Wojna żydowska 1,401; tenże, Dawne dzieje Izraela 15,409. Marek Antoniusz sprawił, iż senat Rzymu nadał Herodowi godność królewską. Antoniusz również oddał Herodowi wojsko, z pomocą którego Herod przejął władzę w Judei. Zob. Tacyt, Historia J. Flawiusz, Wojna żydowska 1,280-357; tenże, Dawne dzieje Izraela 14,377-491. [8] Zob. J. Flawiusz, Wojna żydowska 5,238-245 [9] Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela 20,190-195. [10] Zob. szerzej: F. Mickiewicz, Ewangelia według świętego Łukasza. Rozdziały 12 – 24, Częstochowa 2012, s. 3214-329. [11] Zob. Mӓrz, „Oto Król twój idzie do ciebie…” Wjazd do Jerozolimy, ComP 30(2010), s. 60-69. [12] Zob. R. Bartnicki, Redakcyjne cele ewangelistów, s. 61-62. Zobacz także Przybytek. Znana również jako Arka Jehowy czy Arka Świadectwa. Arka Przymierza to długa skrzynia lub szkatuła wykonana z drewna i pokryta złotem. To najstarszy
Ks. Jan Klinkowski Zaginięcie Arki Przymierza PERSPECTIVA † Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne Rok VII 2008 Nr 2 (13) ZAGINIĘCIE ARKI PRZYMIERZA W ŚWIETLE TEKSTÓW BIBLIJNYCH I TRADYCJI 103 W ostatnim czasie obserwujemy coraz większą fascynację Arką Przymierza. Dzieje się tak dzięki popularyzatorskim publikacjom, które ukazały się ostatnimi laty. Duże zainteresowanie wzbudziła publikacja G. Hancocka The Sign and the Seal. Ciekawe ujęcie, na tle szerszych zwyczajów arabskich, zaproponowali R. Grierson i S. Mu- nro-Hay w dziele The Ark of the Convenant oraz w jakimś stopniu w najnowszej publikacji, która wydaje się być kontynuacją poprzedniej, tym razem napisaną już tylko przez S. Munro-Hay The Quest for the Ark of the Convenant. Nie brak również publikacji analitycznych z dziedziny teologii, nawiązujących do tematyki Arki. Warto wspomnieć tutaj rozprawę doktorską A. Mozgola Teologia Arki Przymierza w Psalmach i tradycji prorockiej (Ps 132; Jr 3, 14-18; 2Mch 2, 1-8), opublikowanej już po śmierci autora w 2003 r. Zainteresowanie Arką Przymierza potęguje również kult replik Arki w Kościele Etiopskim. Na nowo odkrywamy żywą wiarę ludów Etiopii w obecność Arki, w ich Kościele, a utwór Kebra Nagast (Chwała królów), przedstawiający dzieje dotarcia Arki do Etiopii, dzięki tłumaczeniom na języki nowożytne stał się dostępny szerszemu gronu osób. Niniejsze opracowanie wpisuje się w nurt badawczy nad Arką Przymierza, w szczególny sposób koncentrując się na problematyce zaginięcia, tego tak ważnego przedmiotu dla wiary starożytnego 2 and 3: 104 KS. JAN KLINKOWSKI 1. ZNACZENIEPage 4 and 5: 106 KS. JAN KLINKOWSKI patki. WziąPage 6 and 7: 108 KS. JAN KLINKOWSKI mi Święta Page 8 and 9: 110 KS. JAN KLINKOWSKI 2. PRÓBY USPage 10 and 11: 112 KS. JAN KLINKOWSKI wpływy asyrPage 12 and 13: 114 KS. JAN KLINKOWSKI Warto zwrócPage 14 and 15: 116 KS. JAN KLINKOWSKI miasz mógłPage 16 and 17: 118 KS. JAN KLINKOWSKI roków nie bPage 18 and 19: 120 KS. JAN KLINKOWSKI Także o wiePage 20 and 21: 122 KS. JAN KLINKOWSKI tekstach śwPage 22: 124 KS. JAN KLINKOWSKI DISAPPEARANC
Poświęciłem pół nocy na poszukaniu w necie, co o Arce Przymierza piszą znawcy Biblii, teolodzy, czy nawet kabaliści. To co przeczytałem powaliło mnie na nogi, ponieważ przeczytałem kolejną opowieść biblijną w ich wydaniu, gdzie różni twórcy popisują się ekwilibrystyką, by wykazać, po ich jemu co wydarzenia w Biblii mówią o Arce.
Grupa amerykańskich badaczy znanych jako BASE (Instytut Poszukiwań i Odkryć Archeologii Biblijnej) twierdzi, że jest na tropie Arki Przymierza. Ich zdaniem jest ona zlokalizowana w starożytnym etiopskim kościele, którego strzeże zakon mnichów. Zgodnie z Księgą Wyjścia Arkę zbudowali Żydzi podążający do Ziemi Obiecanej. Spoczywały w niej kamienne tablice dane Mojżeszowi przez Boga, zaś sama Arka stała się znakiem Bożej obecności wśród Ludu Wybranego. W środku spoczywało Dziesięć Przykazań, laska Aarona i manna, którą Bóg głodującym Izraelitom. Gdy zbudowano Świątynię Jerozolimską, to w niej złożono Arkę. Ślad po Arce zaginął około VI wieku przed Chrystusem po inwazji Babilonu. Niektóre starożytne teksty podają, że wygnańcy zabrali ją ze sobą, inne że część Izraelitów, która skryła się w górach, właśnie tam schowała Arkę. Poszukiwacze z grupy BASE twierdzą, że dotarli do możliwego przełomu. "Wydaje nam się, że w kościele Św. Marii z Syjonu w Aksum w Etiopii znajduje się miejsce, w którym schowano albo dokładną replikę Arki Przymierza, albo też samą Arkę". Miejsce jest znane jako Kaplica Tablic. (fot. (Wikimedia Commons · WikiPhotoSpace) [FAL], from Wikimedia Commons) Ich domysły opierają się na teorii dotyczącej grupy Izraelitów, którzy mieli się wymknąć najeźdźcom i uciec do Egiptu, a następnie spłynąć Nilem do Etiopii. Mnisi z Aksum rzekomo potwierdzają, że mają Arkę, ale nie chcą wpuścić nikogo na teren klasztoru. "Rozmawiałem przez tłumacza ze Strażnikiem Arki, który twierdzi że żaden inny człowiek prócz niego samego nie może spojrzeć na Arkę, że to absolutne święty obiekt. Powiedział, że świat nie może go skalać swym wzrokiem i dodał, że on oraz pozostali wieśniacy będą bronić Arki aż do śmierci" - pisze jeden z badaczy. (fot. Hermann and Jannequin de Limbourg (1370s-1416); Jean Colombe (c. 1440-93) [Public domain], via Wikimedia Commons) Należy jednak zachować daleko idącą ostrożność co do takich doniesień. Grupa BASE specjalizowała się także w "odnajdywaniu" wraku statku Św. Pawła, Arki Noego czy ruin Świątyni Salomona. Indiana Jones, najsłynniejszy poszukiwacz Arki Przymierza (fot. John Griffiths [CC BY-SA ( via Wikimedia Commons) Tworzymy dla Ciebie Tu możesz nas wesprzeć.
arka przymierza z puzonami na ilustracji jericho 1882 - arka przymierza ilustracje stock illustrations Arka Przymierza z puzonami na ilustracji Jericho 1882 sacred devices of tabernacle (exodus 37), grawerowanie drewna, opublikowane w 1886 roku - arka przymierza ilustracje stock illustrations

Od wielu lat chrześcijanie zastanawiają się, co mogło się stać z Arką Przymierza, która zaginęła najprawdopodobniej 2500 lat temu. Z najnowszych badań biblistów wynika, że może się ona znajdować w Afryce. Arka Przymierza to jeden z najbardziej tajemniczych artefaktów w historii świata. Obita złotą blachą niewielka skrzynia, w której mają się znajdować tablice z 10 przykazaniami, była czczona jako tron Boga. Uważa się, że zaginęła ona około 2500 lat temu. Historia Arki i miejsce, w którym się obecnie znajduje budzi wiele emocji i rodzi mnóstwo pytań oraz spekulacji. Według biblistów z Bible Archaeology, Search & Exploration Institute (BASE) za czasów panowania króla Manassesa skrzynia trafiła do żydowskiej społeczności w Egipcie a stamtąd została przetransportowana Nilem do Etiopii. Według chrześcijan skrzynia została ukryta w jednym z kościołów na terenie wyspy Aksum. Po przeprowadzeniu najnowszych badań okazało się, że Arka mogła zostać przetransportowana rzeką Nil do docelowego miejsca w Etiopii, gdzie teraz się znajduje. Badacze twierdzą, że mieli okazję rozmawiać z jednym z zakonników, który sam siebie określa mianem strażnika Arki Przymierza. Mężczyzna twierdzi, że jest jedyną osobą, która może patrzeć na święty przedmiot i dlatego nie może opuszczać terenu kościoła. Bibliści zaznaczają, że nie mogą potwierdzić na pewno autentyczności odkrycia, jednak nie mogą jej także wykluczyć. – W kościele Matki Bożej z Syjonu w Aksum może spoczywać albo niewiarygodna replika biblijnej Arki Przymierza, albo prawdziwa Arka – powiedział jeden z ekspertów. Czytaj też:Szczątki mamuta na terenie warszawskiego metra? Alternatywą jeszcze starszy słoń leśny

Arka przymierza jest niczym Święty Graal – równie poszukiwana i równie legendarna jak on. Te dwa artefakty różni jednak 1 podstawowa kwestia Policjanci znaleźli w domu 22-latka też m. in. strzykawki. archiwum policjiZielonogórski sąd rejonowy aresztował 22-letniego mieszkańca Zielonej Góry, u którego w mieszkaniu policjanci znaleźli hodowlę marihuany w specjalnie przygotowanym znaleźli w domu 22-latka też m. in. strzykawki. archiwum policjiPolicjanci znaleźli w domu 22-latka też m. in. strzykawki.(fot. archiwum policji)Policjanci z patrolu podczas interwencji w jednym z mieszkań w bloku na os. Braniborskim wyczuli intensywny zapach marihuany. Zainteresowali się sprawą i okazało się, że w mieszkaniu jeden pokój jest zamknięty, a w drzwiach brakuje tam 22-letni student twierdził, że nie ma klucza i nie wie co jest w pokoju. Policjanci jednak nie pozwolili się zbyć takimi opowieściami. Pokój został otwarty, a w nim, jak się okazało, był specjalny namiot z oświetleniem oraz prymitywnym systemem wentylacyjnym. W namiocie policjanci znaleźli 10 sadzonek konopi też:Policyjny nalot. Znaleźli amfetaminę i marihuanęW mieszkaniu 22-latka, oprócz krzaków konopi, policjanci znaleźli ponad 3 gramy gotowego suszu, lufki, strzykawki, worki strunowe i wagi elektroniczne. Mężczyzna usłyszał zarzut uprawy oraz posiadania wystąpił do sądu o aresztowanie 22-latka. W sobotę sąd przychylił się do wniosku, aresztując mężczyznę na dwa miesiące. - Sprawa ma charakter rozwojowy, postępowanie prowadzą zielonogórscy policjanci pod nadzorem Prokuratury Rejonowej w Zielonej Górze - mówi podinsp. Małgorzata Barska, rzeczniczka zielonogórskiej policji. Mężczyźnie grozi kara do trzech lat więzienia. W 1 Samuela 4-6 widzimy Arkę zdobytą przez Filistynów, a później zwróconą Izraelitom. Za panowania króla Salomona Arka została umieszczona w świątyni jerozolimskiej, gdzie pozostała aż do najazdu babilońskiego w 587 r. p.n.e. Znaczenie Arki w chrześcijaństwie. Arka Przymierza jest ważna dla chrześcijan z kilku powodów.
Poznajcie historię kościoła Matki Bożej z Syjonu znanego od lat jako "kaplica Arki". Znajduje się on w świętym mieście Aksum. Nikomu nie wolno przekraczać progu świątyni. Co znajduje się w środku? Przy starej świątyni zbudowanej na miejscu (najprawdopodobniej) najstarszego kościoła w Afryce, znajduje się niewielka kaplica Tablic, gdzie według tradycji mają znajdować się Tablice Prawa i Arka Przymierza. Kaplicy strzeże obecnie 56-letni mnich, Abba Gebre Meskel, któremu zostało to powierzone 30 lat temu i który ma za zadanie to robić do końca życia - podobnie jak jego poprzednicy. Katedra Matki Bożej z Syjonu w Aksum (fot. Fell, CC BY-SA via Wikimedia Commons) Niemal 40 milionów prawosławnych chrześcijan oraz etiopskich wyznawców judaizmu (Felaszów) wierzy w to, że Arka Przymierza znajduje się obecnie właśnie w Aksum, gdzie od czasów Menelika I - legendarnego syna króla Salomona i królowej Saby - jest pilnowana przez kapłanów. Syn Salomona miał ją przywieźć z Izraela podczas wizyty u swojego ojca. Co ciekawe, nikt oprócz mnichów-strażników, nie ma prawa zobaczyć Arki. Bardzo niewielu ma prawo z nimi rozmawiać. Ephrem Brhane, który oprowadza pielgrzymów po Aksum, miał możliwość rozmowy z Abbą Gebre: "Jest on w 100% przekonany, że to autentyczna Arka. Mówił, że ma nie tylko dokładnie ten sam kształt, jak opisany w Biblii, a co więcej - świeci niesamowitym światłem". Kaplica tablic (fot. Choć nie można zobaczyć przedmiotu, którego strzeże Abba Gebre, to mnisi z kościoła Matki Bożej z Syjonu siedem razy w miesiącu chodzą w procesji z dokładną jego kopią. Każdy kościół prawosławny w Etiopii posiada swoją własną kopię. Tysiące wiernych uczestniczą w procesjach. Nie ma wątpliwości, że chrześcijaństwo w Etiopii ma bardzo długą historię (a jeszcze dłuższą judaizm). Wystarczy sięgnąć po Dzieje Apostolskie, gdzie opisana została historia służącego królowej Kandaki (Dz 8, 27-39). Zachowały się również listy cesarzy rzymskich do cesarzy etiopskich z pierwszych wieków Procesja księży z kopią arki (fot. Dereje / Nawet jeśli historia o Arce Przymierza w Aksum jest niezgodna z prawdą, to wiara Etiopczyków - mimo przeciwności losu - jest godna podziwu. Zresztą, może warto tam pojechać i przekonać się na własne oczy, jak jest? Tworzymy dla Ciebie Tu możesz nas wesprzeć.
Kiedy Hebrajczycy osiedlili się w Kanaanie, umieścili Arkę w Świątyni Salomona, gdzie przebywała do około 980 roku p. n. e., kiedy egipski faraon Sziszak najechał świątynię i zabrał Arkę ze sobą do miasta Tanis., Po serii snów, w których odwiedził go Ozyrys, namawiając go do ukrycia go przed oczami Boga Słońca Amun-Ra
Arka Przymierza - tajemniczy artefakt wykuty przez ziomali z Biblii który znajduje sie obecnie w nieznanym miejscu, ale wszyscy chcą go zdobyć. Moce Arki Arka została zabezpieczona za pomocą specyficznego systemu antywłamaniowego autorstwa Boga, który to po otwarciu skrzyni przemienia jej zawartość w piach a następnie wypuszcza duchy-plemniki które mają na celu zabawę w Umarlaka. Następnie z Arki wyzwalane są ognie piekielne a w tle leci nak*rwianie w skrzypce. Podobny system zabezpieczeń posiada Skrzynia Umarlaka. Możliwości zginięcia są nieograniczony, albowiem ogień powodować może nagłe roztopienie, zassanie odbytu przez łeb, eksplozję łba i inne rodzaje Boskiego o*ierdolu. Zawartość Arki Tablice Mojżesza. Mózg Dawida Zdzisia. Wycofane poziomy z Raymana Legends. Informacje na temat dubbingerki Żony Paszczykłapa. Lekarstwo na AIDS. Zdjęcie twarzy Wojtiego2000. Magiczna Laseczka Mieczysława Pawlikowskiego. SĘKACZ WANILIOWY. Gift na Steama z Half-Lifem 3. ATOMOWE ZDROWIE Penis Śmietanka Jądra Szatana Darmowe 5€ na Steam Ćernobyl 4 Mózg Srarriora Penis Srarriora Sekret Mnicha Pistacje Robmala SZOKOLADA ŁONKI Twarz Pana Boga PRZEPYSZNY KREM Przepis na Paluszki Rybne Kapitana Iglo Wielka ilość MARGARYNY Kościół Dudleya Główne byty wyznawane przez Kościół Dudley Dursley • Filifionki • Augustus Gloop Członkowie Kościoła Strachowyj • Żona Lisa Urwisa • Gryzelda I Anaztazja • Maid Marian • Dr. Paula Hutchison • Żona Paszczykłapa • Robmal • Parks • Rzuwje Nindża • Archidiakon • Księżniczka Zębolandii • Kierowca Hulajhudu Wrogowie Kościoła Batman • Kapitan Iglo • Umarlak • Jan Chodzeński • Oirpac Di Odranoel • Jan Pochwa • Jehowa • Gumowe Alcesty • Dobry Dóh • Bryle • Okoń • Minotaur • Człowiek-Szpadel • Tytany • Miśki Lubiśki • Niedźwiedziołak • Szatan • Dąb Bartek • Grupa archeologów Buba • Bazyliszek • Wu Zetian • Samohudowi Szoguni • Rejsink Orlej • Najwyższy Mason • Król Krak • Słony Ziom • Kult Kali • Woźny • Awksientij Antonowicz Pakow • Wiaczesław Miefodijowicz Beral Zagadnienia związane z Kościołem Harem Kościoła Dudleya • Arka Przymierza • MARGARYNA • Sękacz • Sker Ker Ra • Paluszki rybne Kapitana Iglo • MACZ NALECZ • Samochudy • Chrupcie Śląskie o smaku rolady, modry kapusty i klusek • Opowieść o Żonie Paszczykłapa • Skrzynia Umarlaka • JEDNOSTKA SPECJALNA • Smutna Sobota • Hulajhud • Szokoladowy króliczek • Kroniki Kalekcjanerskie • Zagadnienia związane z wrogami Kościoła Pochód Juwenaliowy • DUSZA UMARLAKA • Dubstep • Alternatywny Wszechświat Saligii • Flip Flop Penis 18 • Hulajgród • Smutna Sobota • Kult Słonia Morskiego • Transfiguracja Rasy Filifionki • Pistacjowi Orkowie • Gumowe Alcesty • Tytany • Miśki Lubiśki • Klejnoty • Homunculus • Bryle • Drzewoludzie • Mongołowie • Animatronik ZX • Homunculus • Miracula • Istota Nuklearna Inne postacie Leszek • Presidente • Kombinat • Drzewoludzie • Piotruś • Rodzina Piotrusia • Doje*any Mnich • Ksiądz Orzechowy • DeMoto • Imć Onufry S*akachujowa • Rycerze • Kuba Rozpruwacz • Prachodzeń • Armia Tytanlandii
Prace nad budową Arki Przymierza rozpoczęto w 2022 roku. Do stworzenia dzieła użyto bursztynu, drewna akacjowego, złota i srebra. Arka waży 240 kilogramów. Zrealizowanie tego niesamowitego projektu zajęło kilka miesięcy. 27-latka z Gdańska rozpoczęła pracę w NASA! 35-latek miał 20 kg narkotyków. Nielegalne substancje ukrył w
Program TV Stacje Magazyn serial dokumentalny USA 2010, 60 min Dziennikarz i podróżnik Olivier Steeds bada największe zagadki cywilizacji. Tematami kolejnych odcinków będą mityczne krainy Atlantyda i El Dorado, Bursztynowa Komnata, a także biblijna Arka Przymierza. Bill Gardner Olly Steeds Brak powtórek w najbliższym czasie Co myślisz o tym artykule? Skomentuj! Komentujcie na Facebooku i Twitterze. Wasze zdanie jest dla nas bardzo ważne, dlatego czekamy również na Wasze listy. Już wiele razy nas zainspirowały. Najciekawsze zamieścimy w serwisie. Znajdziecie je tutaj.
Jerozolimska Świątynia – według przekazu biblijnego najważniejsze sanktuarium narodu wybranego (Izraela), zbudowane na wzór Przybytku, którego opis przekazał Mojżeszowi sam Bóg (Wj 26). W ustanowieniu sanktuarium jerozolimskiego tradycje biblijne wyróżniają dwa etapy: 1) decyzję króla Dawida o sprowadzeniu Arki Przymierza (2 Sm
23:43 post wyedytowany przez Ski_drow 2018-07-27 23:52:01 23:48😊 odpowiedzWolfDale55 zanonimizowany15032001 Już dawno została znaleziona. Leży u mnie na górze w szafie. Watykan chciał ode mnie kupić, ale stwierdziłem że nie sprzedam. 23:54 odpowiedz11 odpowiedzi zanonimizowany6647398 Senator No nie sądzę. Z tego co kojarze to była z drewna więc marne szanse .Zawartość była z kamienia i tutaj ewentualnie można mieć nawet jak ludzie tę zawartość znajdą to co z tego ? Wiedzą jaki tam jest jest przekaz a i tak z niego nie to zmieni jak postawią Mojżeszowe tablice w Muzeum ? 23:57😊 00:00👍 zanonimizowany6647398 Senator Nie wszystko jest na sprzedaż. 00:00 Szanuję twoje zdanie, ale według legendy (tak samo jak legendą jest biblia przetłumaczona na wiele języków) w arce przymierza znajdują się kamienne tablice, które zaznaczam według jednej z legend Mojżesz połamał na Górze wiary Katolickiej nic takiego nie miało miejsca, więc znowu czas na biblię i tłumaczenie w wielu ma rację ? 00:06 zanonimizowany6647398 Senator Jak to według wiary katolickiej połamanie tablic nie miało miejsca ? Czytałeś Biblię ? 00:11 Wiem o co Ci chodzi, ale Kościół Katolicki( bo o nim moja mowa) zawsze głosi Nowy Testament jest obcy dla tej wiary, jak dla mnie tajemnica Arki i Św. Biblia ma dwie strony medalu, to czemu w Kościołach jest takie zamieszanie ? Nie potrafią głosić zła tylko dobro ? Nie na tym wiara polega na wyborze, albo dobra, albo zła i o tym trzeba jestem świadkiem niczego, ale logicznie tak to wygląda. post wyedytowany przez Ski_drow 2018-07-28 00:16:42 00:14 A co to Jackie, już sobie jaj nie robisz? Nie chcesz żeby wszyscy zwracali na ciebie uwagę? No ni wierzę! 00:21 Przeczytaj mój wstęp i nikogo nie niszczę własne zdanie jako Katolik jeśli można tak mnie nazwać i szanuję też Twoje zdanie, ale nie osądzaj mnie, bo ja Ciebie nie 00:28 Wiem o co Ci chodzi, ale Kościół Katolicki( bo o nim moja mowa) zawsze głosi Nowy Testament jest obcy dla tej wiary, jak dla mnie tajemnica Arki i Św. Biblia ma dwie strony medalu, to czemu w Kościołach jest takie zamieszanie ? Nie potrafią głosić zła tylko dobro ? Nie na tym wiara polega na wyborze, albo dobra, albo zła i o tym trzeba jestem świadkiem niczego, ale logicznie tak to jak to ma się do tematu i do tego co napisałeś wcześniej? Bo przeczytałem to 3 razy i dalej nie wiem. Połamanie tablic było opisane w Biblii. 00:29 zanonimizowany6647398 Senator No fakt że jest rozdźwięk między Starym a Nowym sie dziwię że Kościół jakoś to jak by nie było , i w kamiennych tablicach i w naukach Jezusa chodzi o to Love Not -Jaja se robię jak czytam platfopisów chociaż staram się hamować bo moheratorzy mi ostatnio ze 500 punktów za to czasy. 00:42 Dede0601, owszem było. ale to nie Nowy Testament i to co jest głoszone przez Kościół z góry jeśli jesteś z innej wiary. 00:21😊 Pastafarianizm, ruch reformowany. Kłaniam się nisko. 00:00 Jeden rabin powie że takDrugi że nieTrzeci nie wyklucza takiej możliwości 00:01 Jasne, przy okazji drogę do edenu i arkę noego. post wyedytowany przez DanuelX 2018-07-28 00:08:49 00:03 odpowiedzzanonimizowany119595849 Generał "Nie ulega watpliwosci, ze Arka Przymierza jest gdzies schowana (...)"Tak... w ludzkiej wyobrazni. 00:29 Nikogo nie osądzam i nie oczekuję niczego, ale szanujmy się i wyrażmy z kulturą swoje zdanie, bez wyzywania siebie na takie samo prawo mają ateiści, jak i wierzący byle bez chamskich odzywek jeśli mogę Was prosić. post wyedytowany przez Ski_drow 2018-07-28 00:34:11 00:33 odpowiedz2 odpowiedzi not2pun89 Senator ja oglądałem Poszukiwacze zaginionej arki i tam wyraźnie było pokazane, ze po tym jak Niemcy chcieli jakieś vudu odprawić to Indiana im w tym przeszkodził, ale niestety wszystko zostało nie wiem po co szukają jak i tak nie znajdą. 00:46 Jr 3, 14-17Zapowiedź religii powszechnejCzytanie z Księgi proroka JeremiaszaPan mówi:«Wróćcie, synowie wiarołomni, bo jestem Panem waszym i przyjmę was, po jednym z każdego miasta, po dwóch z każdego rodu, by zaprowadzić na Syjon. I dam wam pasterzy według mego serca, by was paśli rozsądnie i gdy się rozmnożycie i wydacie liczne potomstwo na ziemi w owych dniach – mówi Pan – nikt nie będzie już mówił: Arka Przymierza Pańskiego! Nikt już nie będzie o niej myślał ani jej wspominał, ani odczuwał jej braku, ani też nie uczyni tym to czasie Jerozolima będzie się nazywała Tronem Pana. Zgromadzą się w niej wszystkie narody w imię Pana i nie będą już postępowały według zatwardziałości swych przewrotnych serc».Oto słowo Boze. To jest fragment z czytania na dzis z app Pismo Święte a Arka to Pan Jezus kazdy moze go odnalezc jesli go szuka post wyedytowany przez PiaSkeRpl 2018-07-28 00:48:45 00:53 odpowiedz2 odpowiedzi Ski_drow127 Senator Według legendy Arturiańskiej, człowiek który niesie Arkę, to człowiek nie według mnie skoro ludzie niszczą siebie na wzajem, to zło było by na pierwszym miejscu, bo tacy chcą zwyciężyć na tej ziemi i być rację ? sorry za błędy w języku Polish post wyedytowany przez Ski_drow 2018-07-28 00:54:53 01:19😂 odpowiedz3 odpowiedzi zanonimizowany12249164 Legend Ski_drow -> ....Kościół Katolicki( bo o nim moja mowa) zawsze głosi Nowy Testament jest obcy dla tej wiary. .....Mam własne zdanie jako KatolikWidze jaki kraj tacy katolicy :P niektorzy nawet nie znaja wlasnej religii, poprostu brak mi slow. Ja do kosciola za malolata uczeszczalem, presja rodzinna, i pamietam ze wiele razy czytano na mszy stary testament. Zreszta raczej wiarygodne czasie niedzielnej lub świątecznej Mszy występują w ramach liturgii słowa dwa czytania i Ewangelia: pierwsze pochodzi ze Starego Testamentu lub Dziejów Apostolskich, a treść w nim zawarta powinna mieć bezpośredni lub pośredni związek z Ewangelią w celu podkreślenia ciągłości Starego i Nowego Testamentu. post wyedytowany przez zanonimizowany12249 2018-07-28 01:23:05 01:47 Ja tez mialem tak ze “ musialem chodzic do kosciola “ ale ogolnie dla mnie to byl jakis bullshit ale jak mialem 23lata to zdarzylo sie cos co pozwolilo mi uwiezylem ale Nie Jestem w kosciele katolickim tylko chrzescijanskim gdzie Slowo Pana Boga jest gloszone tak zeby ludzie rozumieli a Po za tym Pan Bog dziala we wszystkim I we wszystkich i w kazdym kosciele 10:47 odpowiedz1 odpowiedź Belert179 Legend 07:32 arka przymierza jest w Radomiu
.
  • c55m8wp01x.pages.dev/617
  • c55m8wp01x.pages.dev/306
  • c55m8wp01x.pages.dev/763
  • c55m8wp01x.pages.dev/228
  • c55m8wp01x.pages.dev/526
  • c55m8wp01x.pages.dev/411
  • c55m8wp01x.pages.dev/447
  • c55m8wp01x.pages.dev/935
  • c55m8wp01x.pages.dev/736
  • c55m8wp01x.pages.dev/944
  • c55m8wp01x.pages.dev/978
  • c55m8wp01x.pages.dev/403
  • c55m8wp01x.pages.dev/775
  • c55m8wp01x.pages.dev/796
  • c55m8wp01x.pages.dev/392

    • arka przymierza została umieszczona w specjalnym namiocie